Ескендір

Ескендір

Абай Құнанбайұлы

АБАЙ ҚҰНАНБАЙҰЛЫ

ЕСКЕНДІР

ЕСКЕНДІР

АБАЙ ҚҰНАНБАЙҰЛЫ

(1845–1904)

Осы жұрт Ескендірді біле ме екен?

Македония шаһары – оған мекен.

Филипп патша баласы, ер көңілді,

Мақтан сүйгіш, қызғаншақ адам екен.

Филипп өлді, Ескендір патша болды,

Жасы əрең жиырма бірге толды.

Өз жұрты аз көрініп, көршілерге

Көз алартып қарады оңды-солды.

Сұмдықпен ғаскер жиып қаруланды,

Жақын жерге жау болды, тұра аттанды.

Көп елді күтінбеген қырды, жойды,

Ханды өлтіріп, қаласын тартып алды.

Жазасыз жақын жердің бəрін шапты,

Дарияның суындай қандар ақты.

Шапқан елдің бəрін де бодам[1 - Бодам, бодан – орыстың «поданный» деген сөзінен шыққан.] қылып,

Өкіметін қолына тартып апты.

Ескендір елде алмаған хан қоймады,

Алған сайын көңілі бір тоймады.

Араны барған сайын қатты ашылып,

Жердің жүзін алуға ой ойлады.

Қан ішер қаһарлы хан ашуы көп,

Атағынан қорқады жұрт қайғы жеп.

Сол күнде қошеметші айтады екен,

Ханның ханы, патшаның патшасы деп.

Атағы талай жерге оның жетті,

Жердің жүзін алуға талап етті.

Есепсіз əскер ертіп, жарақтанып,

Есіткен елдеріне жүріп кетті.

Алдынан шыға алмады ешкім мұның,

Бəрін де алды, қорқытты жолдағының.

Жан шықпады алдынан, тоқтауы жоқ,

Жер жүзін жеке билеп алмақшының.

Жүре-жүре бір елсіз шөлге түсті,

Алып жүрген суының бəрін ішті.