Васiлёк

У яго будынках i парку змясцiлiся розныя нямецкiя вайсковыя yстановы i нават метэаралагiчны пункт. Іх кармiла палявая кухня. Для нарыхтоyкi дроy зганялi дарослых i дзяцей. Ад старэйшых хлопчыкаy Васiлёк аднойчы даведаyся: там можна досыць наесцiся. У наступны дзень ужо складваy дровы. Па загаду кухара-таyсцюна дужэйшыя хлопцы вынеслi бачкi з нейкiм варывам. Ён жа выдаy металiчныя лыжкi. Бачкi yмомант апусцелi. Васiльку вельмi спадабалася лёгкая i блiшчастая прылада для ежы. Па-дзiцячы, не думаючы аб наступствах, хуценька паклаy яе за пазуху.

Дома карысталiся толькi драyлянымi. Праца працягвалася. Раптам кухар пачаy крычаць як недарэзаны:

– Айн лёжка! Айн лёжка! З кухнi выскачылi яшчэ тры немцы. Сагналi працуючых у кружок i пачалi абшукваць. Сцямiy аб бядзе позна – не паспеy выкiнуць лыжку. Немец ужо нашчупаy яе i зароy:

– Гiр! Гiр! Гiр!

Васiлёк адчуy толькi першы yдар кухара y грудзi. Правалiyся y забыццё. Раз’юшаны немец нагою бiy i цягаy яго па зямлi. Трое мардатых фрыцаy дружна рагаталi.

На плач дзяцей не звярталi yвагi. Нарэшце загадаy забраць пабiтае дзiця. Адзiн з хлопцаy скiнуy сваю сарочку, i на ёй акрываyленае цельца бегам занеслi дамоy.

Толькi на сёмы дзень ён ледзьве расплюшчыy заплыyшыя гноем вочы i папрасiy пiць. Лячылi yсёй вёскай – хто чым мог. Па-сапраyднаму стаy на ногi пасля вайны – дапамаглi ваенныя дактары.

Бацька з вайны не вярнуйся. Загiнуy у Чэхаславакii. Васiльку ён яшчэ доyга снiyся: разам шукалi немца, каб адпомсцiць.

Прайшлi дзесяцiгоддзi, а вайна настойлiва напамiнае аб сабе нездароyем, не жадае знiкаць з лёсу чалавека…

Радня

Валянцiна Васiльевiча Рухлова i сёння помняць жыхары Смiлавiч.

Ён працаваy старшынёй калгаса iмя Дзяржынскага, памочнiкам дырэктара Смiлавiцкага прафесiянальна-тэхнiчнага вучылiшча № 23, кiраyнiком пачатковай ваеннай падрыхтоyкi Смiлавiцкай сярэдняй школы № 1. Умеy пагутарыць з людзьмi, даць разумную параду, дапамагчы з канкрэтнай справай. Да яго пастаянна звярталiся з просьбамi, а ён, у сваю чаргу, настойлiва турбаваy каго трэба было i дамагаyся станоyчага вырашэння пытанняy. Таму i аyтарытэт меy вялiкi.

Асабiста пазнаёмiyся з iм я y 1969 годзе падчас нашай сумеснай працы y вучылiшчы, пасля чаго падтрымлiваy стасункi да самай яго смерцi. Мы шмат размаyлялi. Ён заyжды выказваy арыгiнальныя, вывераныя жыццём i вопытам думкi.

Нарадзiyся Валянцiн Васiльевiч у 1925 годзе y вёсцы Заастроyе Вiнаградаyскага раёна Архангельскай вобласцi y сялянскай сям’i.