Беш болали йигитча

Shuning uchun pakanaroq bo�lib qolganman. Besh bolali deyishlariga ham, rostini aytsam uncha jahlim chiqmaydi. Nega desangiz, chindan ham ropparosa beshta ukam bor. Beshoviniyam o�zim katta qilganman, oyijonim traktorchi, urush boshlanganidan buyon kechasi-yu, kunduzi dalada».

Orifjon tabiatan sho�x bola. Og�ir paytlarda o�ziga-o�zi latifa aytib, ovunib o�tiradi. Kuni bo�yi makka uqalaydi, sigirining tagini tozalaydi, pol artadi, o�tin yoradi, kir yuvadi. Ba’zan o�zi singari tengqurlarining o�yinlariga aralashib ketishni xayol qiladi.

Ammo o�yinga berilib ketib, uydagi ishlarning qolib ketishidan qo�rqadi.

Shu tariqa iste’dodli yozuvchi, O�zbekiston xalq yozuvchisi Xudoyberdi Tuxtaboyevning «Besh bolali yigitcha» romanining qahramoni Orifjonning qiziqarli, ammo og�ir hayot yo�li boshlanadi. Uning xarakteridagi ba’zi bir jihatlar adibning «Sariq devni minib» romanidagi yoqimtoy Hoshimjonni esga tushiradi. Ularning sho�xligi ham, quvligi ham, xayolparastligi ham, adolatga intilishlari ham go�yo bir qarashda birbirlariga aynan o�xshashdek bo�lib tuyuladi.

Ammo «Besh bolali yigitcha» romanini sinchiklab uqigan kitobxon bu xildagi o�xshashlikning juda ham yuzaki ekanligiga ishonch hosil qiladi. Bu farq avvalo hayotiy materialning o�zgachaligida, qahramon-larning turli sharoitlarda harakat qilishlarida, ularning bir-birlariga mutlaqo o�xshamaydigan yorqin taqdirlarining haqqoniy yaratilganligida.

В«Besh bolali yigitchaВ» romanidagi voqealar Orifjonning hikoyasi orqali beriladi.

Uning hikoyasi bilan tanishar ekansiz, gohida beixtiyor jilmayasiz, qah-qah otib kulasiz, gohida urush yillaridagi kecha-yu kunduz tinimsiz mehnat qilgan vatanparvar odamlarning buyuk ishlariga tasanno aytasiz, gohida ko�pchilikdan ajralib qolgan «ortiqcha» kishilarning qiliqlaridan jirkanasiz. Hech kimga sir emaski, bolalarning hayot va odamlar haqidagi tasavvurlari juda ham toza va musaffo bo�ladi. Ular borliqni tabiiy holda qabul qiladi. Shu sababli Orifjonning odamlar haqidagi hikoyalari kishini o�ylashga, fikrlashga undaydi.

Mana uning dadasi. Bir o�zi «bitta traktorning ishini bemalol» bajaradigan bu odam armiyaga chaqiruv qog�ozi kelganida kolxozdagi ishining qolib ketayotganligidan ko�ngli o�ksiydi. Tuni bilan urushdan qaytib kelguniga qadar yetib ortadigan o�tin tayyorlab chiqadi. Oyisining xatti-harakatlari va qiliqlariga bir e’tibor bering.