Адбіць у чужынцаў кляйнотаў сваіх

Абшарпаны сiнi простакутнiк пасярод пякельнае пусткi. Фарба лупiлася буйнымi асушкамi, як пабруднелая скура на лбе й носе Ўсьцюжанiна. Налева – Чарнiгаy, наyпрост – Гомель, 20 км. Потым, празь якую пару-тройку гадзiнаy, наперадзе зьявiлася места. Руiны, якiя Ўсьцюжанiн не пазнаy альбо пазнаваць не захацеy. Яшчэ праз гадзiну – мост цераз Сож. Тады yсё стала зразумела. Дарма што замест вады y рэчышчы Сажу цякла лява.

У тым, што ён у пекле, Усьцюжанiн не сумняваyся.

Ён апрытомнеy на беразе лядзянага возера – голы, падубелы, няпомны.

І зьмеркаваy, што апынуyся y апраметнай, няйначай. Усё навокал было скутае марозам i пазасыпанае сьнегам. Неба падавалася няiсным. Халадэча стаяла такая, што скура трэскалася i адвальвалася шматамi.

Ён падняyся й пайшоy куды вочы павядуць.

Жаданьняy не засталося.

Неyзабаве налучыy на раку й далей пiльнаваyся берагу. Кiрунак ня горшы за любы iншы. Ужо пазьней згадаy генштабаyскую кiлямэтроyку й сьцямiy, што гэта мусiла быць Іпуць, якая цякла y бок Гомлю.

Завiруха yзьнялася раптоyна. Вятрыска дзьмуy так, што не пераставiць ногi, калючая белая сьцяна сьляпiла й задушвала.

Законы прыроды тут сiлы ня мелi. Вецер мацнеy, сьнег заляпляy нос ды вочы, тэмпэратура падала, пужаючы нават яго, бiтага сыбiрскага гусака. Ступняy ён не адчуваy i дзiвiyся, як дагэтуль перасоyвае iх па зацьвярдзелым шарпаку. Ад холаду скура па yсiм целе карэла й пакрывалася пухiрамi, якiя бесьперастанку набракалi i йрвалiся крывёю й гноем.

Боль наганяy не адразу.

Усьцюжанiн падымаy рукi да твару, глядзеy, што ад iх засталося, жахаyся – i толькi потым адчуваy фiзычныя пакуты. У нейкi момант пачуy прыглушанае храбусьценьне й сьцямiy: вантробы так зьледзянелi, што трушчацца на аскепкi. І тыя аскепкi – вострыя, незьлiчоныя – уторквалiся знутры яму y чэрава й выходзiлi вонкi.

Не, ён не памёр. Ня той раз.

Колькi цягнулася агонiя, сказаць было цяжка. Можа некалькi гадзiнаy, а можа некалькi гадоy.

Ён не хацеy успамiнаць.

Праз пэyны час завiруха суцiшылася, сьнег навокал растаy.

Боль зь нясьцерпнага ператварыyся y тупы, ныючы, падспудны. Цi ня з кожным крокам рабiлася yсё гарачэй.

Цёплае паветра прынесла пахi: скiслага супу, абпаленых сiнтэпонавых цацак, прытхлых сутарэньняy, ляжалае гароднiны, спарахнелае мэблi, вэнознае крывi. Кiславаты смурод стрэлаy з РПГ-32. Пахi навалiлiся разам, i ён ледзь не званiтаваy.

Вакол зь нiадкуль зьявiлiся стромыя скалы. Запраyдны каменны лес у моры пяску.