Еңлік – Кебек

Еңлік – Кебек

Шәкәрім Құдайбердіұлы

ШƏКƏРІМ ҚҰДАЙБЕРДІҰЛЫ

ЕҢЛІК – КЕБЕК

ЕҢЛІК – КЕБЕК

ШƏКƏРІМ ҚҰДАЙБЕРДІҰЛЫ

(1858–1931)

Бұл əңгіме – 1780 жылы шамасында осы Шыңғыс тауында Матай мен Тобықты арасында болған іс. Шариғатта əкесінің атастырғаны жас қызға неке есепті десе де, өзге дүниелік пайдасын ойламай, жалғыз ғана қызының қамын ойлап берер дегені. Əйтпесе «жас баланы сатып, пайдаланып, кем-кетікке беріп обалына қал» демейді. Мен соны ойлап, Еңлік–Кебекті соншалық жазалы демеймін.

Өткен адам болады көзден таса,

Өлді-өшті, оны ешкім ойламаса.

Ол кетсе де белгісі жоғалмайды,

Керектісін ескеріп, ұмытпаса.

Ақыл деген – денеге егулі дəн,

Суғарылса кіреді оған да жан.

Ақылдың өсіп-өніп зораймағы –

Көрген, білген нəрседен ғибрат алған.

Есітіп, біліп, көз көріп, ойға салмақ,

Өткен істен адамзат бір үлгі алмақ.

Қызықпақ, не жек көрмек, жиіркенбек,

Бастан кешкен əр істен белгі қалмақ.

Ақылдың кей іс жауы, кей іс досы,

Бұл екі істен болмайды өмір босы.

Досыңды жау, дұшпанды дос көрсетіп,

Көзді байлап нəпсінің қылғаны осы.

* * *

Қалмақ жеңіп, қазақтан алған кегін

Қалқаман қиссасында жазып едім.

«Мың жеті жүз жиырма үшінші жыл

Ақтабан шұбырынды болды» – дедім.

Сырдан қалмақ қуған соң біздің елді,

Күні-түні шұбырып Шуға келді.

Табан тиіп жүре алмай, халі құрып,

Сұлап жатты айнала Саумал көлді.